Landbouw en visserij worden al te gauw aanzien als kringloopeconomie. Kringloopeconomie is een economisch systeem waarin geen eindige grondstofvoorraden opgebruikt worden en reststoffen volledig opnieuw worden ingezet in het systeem. Inderdaad, voor landbouw wordt de mest opnieuw ingezet in het systeem, er is op papier geen mestoverschot in Vlaanderen. Maar in realiteit worden voeders ingevoerd uit Latijns – Amerika, geraken fosfaatmijnen uitgeput, slorpt kunstmest heel wat energie op, blijven heel wat nitraat- en fosfaatverbindingen in bodem, water en lucht, zorgen verre transporten voor sterke vervuiling en is er watertekort, om nog te zwijgen van de andere milieuproblemen als erosie en gezondheidseffecten.

Ook de visserij staat hier niet los van. Niet alleen zorgen bodemberoerende vistechnieken als de boomkor –dat is een balk die over de grond sleept om de vissen op te doen schrikken en in de netten te jagen- voor een permanente degradatie van het zeebodemleven, maar ook de overbevissing door beroeps- en recreatieve visserij zorgt voor een verdere aftakeling van het visbestand. Daarnaast is de bijvangst -dat is het zeeleven dat onbedoeld in de netten verstrikt raakt-, zoals te kleine visjes of bruinvissen, verantwoordelijk voor de achteruitgang van heel wat soorten.

Ecologische alternatieven

Een agro-ecologische benadering gaat uit van samenwerking met en nabootsing van de natuur. Basisprincipes bij deze teelt zijn het recycleren van voedingsstoffen (vb. mest en compost om de bodem te voeden), de zorg voor een gezonde, van nature vruchtbare bodem, het minimaliseren van verlies aan hulpbronnen (zonlicht, water, bodem…) en het stimuleren van genetische diversiteit. Het wordt je meteen duidelijk dat het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen, kunstmest of ggo’s in deze benadering niet thuishoort. Een agro-ecologisch systeem is milieuvriendelijk omdat het door zijn grondgebondenheid rekening houdt met de (lokale) draagkracht van de natuur.

De West-Vlaamse landbouw blijft in de lift zitten. Niet alleen spannen we de kroon als het gaat om het kweken van kippen en varkens, maar ook op vlak van akkerteelten als aardappelen en maïs en de groenteteelt, zijn we de topregio van België en bij de top van Europa. Alles op één kleine morzel grond.

Stilaan wordt ook duidelijk dat onze groente- en akkerteelten niet klimaatbestendig zijn. Niet alleen zijn soorten als spinazie en aardappelen heel droogtegevoelig, maar ze beschermen ook de bodem niet bij hevige regenval. Daarenboven worden bodems uitgeput, onder andere door de bodemkering, maar vooral door het gebruik van mest zonder veel organische stof en geraakt het bodemleven uitgeput door de pesticiden. Daardoor spoelt niet alleen de bodem af, maar is de vervuiling van waterlopen en de eutrofiering van de zee een steeds terugkerend probleem. Te veel mest op slechte tijdstippen, zorgt dan weer voor een versterking van deze problemen, maar ook voor gezondheidsklachten bij omwonenden door het vrij komen van ammoniak. Dit valt het meest op bij de voorjaarssmog.

De verschuiving naar akkerbouw en groenteteelt, zorgt voor het verdwijnen van het grasland en kleine landschapselementen. Hierdoor wordt niet alleen het verlies aan biodiversiteit versneld: dit weegt ook op de waterhuishouding. Graslanden en kleine landschapselementen houden niet alleen water op bij hevige neerslag, ze laten het ook infiltreren in de bodem en zorgen zo voor een continue aanrijking van de bovenste grondwaterlagen. Daarenboven houden graslanden enorme hoeveelheden koolstof vast én zorgt het scheuren van het grasland voor het vrijkomen van deze koolstof en methaan.

De West-Vlaamse Milieufederatie wil een afbouw van de veestapel. De intensivering van de veeteelt zorgt voor teveel stank en uitstoot van onder andere fijnstof en ammoniak. De West-Vlaamse natuur is in verdrukking, de al beperkte watervoorraden staan onder druk en waterlopen blijven vervuild, omwille van de hoge druk vanuit de veeteelt.

De West-Vlaamse Milieufederatie stelde in 2017 een rapport op over de mogelijke gevolgen voor de gezondheid van de omwonenden De conclusie was dat de impact van veestallen niet te onderschatten is voor onze gezondhei.

De West-Vlaamse Milieufederatie ijvert ook voor een professioneel en onafhankelijk bemiddelaar tussen buurt en boer, die de overlastdossiers effectief aanpakt en begeleidt naar een oplossing, gezien de huidige aanpak veelal niet lukt.

Met de Kustwerkgroep van Natuurpunt heeft de West-Vlaamse Milieufederatie een sterke partner in het uitwerken van strategieën die ons op weg helpen naar een duurzame visserij.

Ook met Natuurpunt (en WWF) duwen we mee aan de bescherming van de natuur op zee, binnen de afbakeningen in het nieuw Marien Ruimtelijk Plan.